Waarom schermtijd en slaap een probleem kunnen zijn voor je kind

We leven in een tijd waarin schermen overal zijn. Kinderen gebruiken ze om te leren, te spelen en om contact te houden met hun vrienden. Maar wat als al die tijd achter een scherm invloed heeft op iets zo waardevols als hun slaap? Als ouder wil je het beste voor je kind, en een goede nachtrust is daar een belangrijk onderdeel van. In dit artikel ga ik dieper in op hoe schermtijd de slaap van je kind kan beïnvloeden.

Het onvermijdelijke gevecht met het scherm

Als ouder herken je het misschien wel: je roept je kind voor het avondeten, maar hun ogen blijven vastgeplakt aan het scherm. Nog een level, nog een aflevering, nog een paar minuten… En voor je het weet, is het bedtijd. Wat je kind misschien niet beseft, is dat die extra minuten achter het scherm hun slaap flink kunnen verstoren.

Wetenschappers hebben ontdekt dat blauw licht, het soort licht dat door schermen wordt uitgestraald, de aanmaak van melatonine—ons slaaphormoon—kan verstoren. Melatonine helpt ons om in slaap te vallen en zorgt ervoor dat we een diepe, herstellende slaap krijgen. Dus als je kind ’s avonds naar een scherm zit te staren, kan dit ervoor zorgen dat ze langer wakker liggen en minder goed slapen.

Maar het is niet alleen het blauwe licht. Denk eens aan de mentale opwinding die een spannende videogame of een emotioneel gesprek op sociale media kan veroorzaken. Het brein van je kind gaat in de overdrive, waardoor het moeilijker wordt om daarna tot rust te komen. Dit is vooral belangrijk om in gedachten te houden bij kinderen die gevoelig zijn voor prikkels, zoals kinderen met ADHD of autisme.

Overigens is schermtijd zeker niet de enige uitdagen als we het hebben over de ontwikkeling in moderne technologie en onze kinderen. Wil je daarover meer lezen dan moet je zeker dit artikel bekijken.

Neurodivergentie: unieke kwaliteiten, unieke behoeften

Laten we even stilstaan bij de term neurodivergentie. Dit verwijst naar het idee dat niet alle hersenen hetzelfde zijn, en dat diversiteit in denken en gedrag iets is om te koesteren. Kinderen met ADHD, autisme of hoogbegaafdheid hebben misschien wat extra hulp nodig om hun weg te vinden in een wereld die vaak is afgestemd op de neurotypische norm, maar dat maakt hen zeker niet minder waardevol. Integendeel, hun unieke manier van denken kan leiden tot briljante ideeën en bijzondere inzichten.

ADHD en Schermtijd: Kinderen met ADHD kunnen enorm enthousiast en betrokken raken bij wat er op het scherm gebeurt. Dit enthousiasme is prachtig, maar het kan soms moeilijk zijn voor hen om de overstap te maken naar rust en slaap. Hun brein blijft op volle toeren draaien, zelfs als het tijd is om naar bed te gaan. In plaats van dit te zien als een probleem, kunnen ouders deze energie kanaliseren door rustgevende routines en activiteiten voor het slapengaan te introduceren.

Autisme en Schermtijd: Veel kinderen met autisme vinden in schermen een voorspelbare en beheersbare vorm van interactie. Schermen kunnen een bron van comfort en stabiliteit bieden in een wereld die vaak chaotisch aanvoelt. Het is belangrijk om dit te erkennen en te waarderen. Tegelijkertijd kan het nuttig zijn om samen te werken aan een evenwichtige aanpak, waarbij schermtijd wordt afgewisseld met andere rustgevende activiteiten die hen helpen hun dag op een ontspannen manier af te sluiten.

Hoogbegaafdheid en Schermtijd: Hoogbegaafde kinderen hebben vaak intense interesses en kunnen volledig opgaan in digitale activiteiten zoals complexe games of educatieve video’s. Dit is een teken van hun diepe nieuwsgierigheid en intellect, maar het kan hen ook wakker houden als het tijd is om naar bed te gaan. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen het voeden van hun intellectuele honger en het waarborgen van voldoende rust.

Wat onderzoek en nieuws ons vertellen

In Nederland is schermtijd een hot topic, vooral als het gaat om de gezondheid van kinderen. Uit recent onderzoek blijkt dat jongeren steeds meer tijd achter schermen doorbrengen, en dat dit ten koste gaat van hun slaap. Het Trimbos-instituut benadrukt dat dit vooral impact heeft op de mentale gezondheid van jongeren. Maar in plaats van met een beschuldigende vinger te wijzen, is het belangrijk om te kijken naar hoe we als ouders onze kinderen kunnen helpen om gezonde gewoontes te ontwikkelen, zelfs in een wereld vol schermen.

Een ander belangrijk punt dat in het nieuws werd aangehaald, is het gebruik van schermen in het onderwijs. Scholen zijn steeds meer afhankelijk van digitale middelen, wat logisch is in deze tijd. Maar er zijn zorgen over hoe dit de slaap en het algehele welzijn van kinderen beïnvloedt. Dit roept de vraag op: hoe kunnen we schermen verantwoord integreren in het leven van onze kinderen?

Tips die je misschien nog niet geprobeerd had

Nu we de theorie hebben besproken, laten we het praktisch maken. Wat kun je doen om ervoor te zorgen dat schermtijd de slaap van je kind niet verpest? Hier zijn enkele tips die je misschien nog niet hebt overwogen:

1. Digitale zonsondergang: stel een ‘zonsondergang’ in voor schermen in huis, een tijdstip waarop alle apparaten worden uitgezet. Dit helpt je kind om te schakelen van de opwinding van het scherm naar de rust van de avond. Maak er een gezinsritueel van, bijvoorbeeld door samen een boek te lezen of een rustige wandeling te maken.
2. Blauwlichtfilters en nachtmodi: veel apparaten hebben tegenwoordig opties om het blauwe licht te verminderen. Deze functies kunnen helpen om de impact van schermtijd op de slaap te minimaliseren, vooral als je kind nog wat tijd nodig heeft om bijvoorbeeld schoolwerk af te maken.
3. Rustgevende routines: voor neurodivergente kinderen kan het nuttig zijn om speciale routines te ontwikkelen die hen helpen om over te schakelen van schermtijd naar slaapmodus. Denk aan ademhalingsoefeningen, zachte muziek, of het gebruik van een weighted blanket. Deze routines kunnen zorgen voor een gevoel van veiligheid en rust, wat essentieel is voor een goede nachtrust.
4. Laat je kind zelf meebeslissen: betrek je kind bij het opstellen van regels rondom schermtijd. Dit geldt vooral voor oudere kinderen en tieners, die vaak behoefte hebben aan autonomie. Door samen afspraken te maken, voelen ze zich meer verantwoordelijk voor hun eigen slaaproutine. Dit kan bijzonder effectief zijn voor hoogbegaafde kinderen die graag logisch nadenken en meedenken.
5. Kijk kritisch naar de inhoud: niet alle schermtijd is hetzelfde. Sommige digitale activiteiten zijn actiever en stimulerender, terwijl andere rustgevend kunnen zijn. Probeer samen met je kind uit te zoeken welke activiteiten hen helpen te ontspannen, en moedig die aan in de uren voor het slapengaan.
6. De schermvrije slaapkamer: houd schermen uit de slaapkamer. Dit zorgt niet alleen voor minder verleiding om tot laat bezig te blijven, maar helpt ook om de slaapkamer echt een plek van rust te maken. Overweeg samen een rustige, ontspannende activiteit te doen voordat het tijd is om te gaan slapen, zoals samen praten over de dag of een puzzel maken.
7. Omarm schermvrije weekenden: als het mogelijk is, probeer af en toe een schermvrij weekend in te lassen. Dit biedt een reset en geeft je kind de kans om andere activiteiten te ontdekken die hen helpen ontspannen. Gebruik deze tijd om samen buiten te zijn, creatief bezig te zijn, of gewoon te genieten van elkaars gezelschap.
8. Verplaats de focus: Richt je niet alleen op het verminderen van schermtijd, maar ook op het versterken van positieve gewoonten. Moedig je kind aan om activiteiten te doen die hun slaap bevorderen, zoals sporten, tijd doorbrengen in de natuur, of mediteren. Voor kinderen met ADHD of autisme kan het ook helpen om samen te werken met therapeuten of specialisten die kunnen helpen bij het ontwikkelen van slaapbevorderende strategieën.

Samen groeien in een wereld vol schermen

De realiteit is dat schermen niet meer weg te denken zijn uit het leven van onze kinderen. En dat is ook niet per se iets slechts. Schermen kunnen een waardevol hulpmiddel zijn, voor leren, ontspanning en sociale interactie. Het gaat erom hoe we ze gebruiken en hoe we onze kinderen helpen om een gezonde balans te vinden.

Als ouder is het belangrijk om de unieke behoeften van je kind te herkennen en te respecteren. Of je kind nu neurotypisch is of neurodivergent, ze verdienen allemaal een aanpak die hen ondersteunt en aanmoedigt om hun beste zelf te zijn. Het gaat niet om perfectie, maar om bewustzijn en het streven naar balans.

Dus de volgende keer dat je kind vraagt om nog even achter het scherm te blijven, bedenk dan dat je als ouder de mogelijkheid hebt om hen te begeleiden naar een gezonde en rustgevende nachtrust. Met een beetje creativiteit, geduld en begrip kun je ervoor zorgen dat je kind niet alleen goed slaapt, maar zich ook gewaardeerd en begrepen voelt.

Slaap lekker!