Kunnen meisjes autisme hebben?

Historische denkbeelden over autisme. Een jongensdiagnose?

In de vroege geschiedenis van autisme-onderzoek werd de stoornis bijna uitsluitend geassocieerd met jongens. Dit begon met Leo Kanner in de jaren 1940, die de eerste gevallen van wat hij “kannerautisme” noemde, beschreef. Al zijn patiënten waren jongens, wat leidde tot de overtuiging dat autisme voornamelijk of zelfs uitsluitend bij jongens voorkwam. In de daaropvolgende decennia werd dit beeld versterkt door onderzoek en diagnostische criteria die voornamelijk op jongens waren gebaseerd.

Het gevolg hiervan was dat autisme bij meisjes lange tijd ondergediagnosticeerd of verkeerd gediagnosticeerd werd. Meisjes met autisme werden vaak gezien als “verlegen” of “introvert”, terwijl hun autistische kenmerken over het hoofd werden gezien. In sommige gevallen kregen ze diagnoses zoals angststoornissen, depressie of eetstoornissen, terwijl de onderliggende autistische kenmerken niet werden erkend.

Veranderende inzichten. Autisme is niet alleen een jongenszaak

Gelukkig zijn onze inzichten de afgelopen jaren sterk veranderd. Onderzoekers en clinici zijn zich steeds meer bewust geworden van het feit dat autisme zich anders kan manifesteren bij meisjes dan bij jongens. Dit heeft geleid tot een verschuiving in de manier waarop autisme wordt begrepen en gediagnosticeerd, hoewel er nog steeds veel werk te doen is.

Een van de meest significante veranderingen in het begrip van autisme bij meisjes is het besef dat meisjes vaak beter in staat zijn om hun symptomen te camoufleren of te maskeren. Dit maskeren kan variëren van het aanleren van sociaal acceptabel gedrag tot het imiteren van leeftijdsgenoten. Dit kan ervoor zorgen dat hun autistische kenmerken minder opvallen, vooral in omgevingen waar sociale interactie centraal staat, zoals op school. Dit heeft echter een keerzijde: het maskeren van symptomen kan extreem vermoeiend zijn en kan leiden tot een verhoogd risico op angst, depressie en burn-out.

Moderne diagnostiek. Wat gaat er nog mis?

Ondanks de verbeterde kennis over autisme bij meisjes, blijft de diagnostiek een uitdaging. Moderne diagnostische criteria zijn vaak nog steeds gebaseerd op onderzoeken die voornamelijk bij jongens zijn uitgevoerd. Dit kan ertoe leiden dat de subtielere presentatie van autisme bij meisjes over het hoofd wordt gezien.

Bovendien kan de culturele verwachting dat meisjes sociaal vaardiger en emotioneel expressiever zijn dan jongens, bijdragen aan het onderschatten van hun moeilijkheden. Wanneer een meisje wel contact maakt en empathie toont, wordt vaak aangenomen dat autisme uitgesloten is, terwijl dit niet noodzakelijk het geval is. Deze verwachtingen en vooroordelen kunnen ertoe leiden dat ouders en leerkrachten, zelfs als ze zich zorgen maken over het gedrag van een meisje, niet overwegen dat autisme een mogelijkheid is.

Hoe autisme bij meisjes te herkennen

Om autisme bij meisjes effectief te herkennen, is het belangrijk om voorbij de stereotypen te kijken en aandacht te besteden aan de subtielere signalen die ze kunnen vertonen. Hieronder bespreken we enkele categorieën van gedrag en kenmerken die vaak voorkomen bij meisjes met autisme.

Sociale interacties en communicatie

Een van de grootste uitdagingen bij het herkennen van autisme bij meisjes ligt in hun sociale gedrag. Waar jongens met autisme vaak opvallen door hun gebrek aan interesse in sociale interactie, zijn meisjes vaak beter in staat om sociale contacten te initiëren en te onderhouden. Toch zijn er enkele kenmerken die kunnen wijzen op autisme:

• Camoufleren en maskeren: Zoals eerder genoemd, zijn meisjes vaak bedreven in het maskeren van hun autisme. Dit kan zich uiten in het imiteren van het gedrag van anderen, het zorgvuldig observeren van sociale situaties om de “juiste” reactie te geven, of het zich aanpassen aan de verwachtingen van anderen ten koste van zichzelf. Dit kan ervoor zorgen dat hun sociale problemen onopgemerkt blijven, maar het kan ook leiden tot intense vermoeidheid en een gevoel van vervreemding.

• Diepe relaties versus oppervlakkige interacties: Sommige meisjes met autisme kunnen moeite hebben met het aangaan en onderhouden van vriendschappen, vooral wanneer deze vriendschappen oppervlakkig of sociaal complex worden. Ze kunnen de voorkeur geven aan één-op-één vriendschappen of relaties met mensen die hen volledig accepteren zoals ze zijn.

• Overmatige beleefdheid of conformiteit: Meisjes met autisme kunnen extreem beleefd zijn en geneigd om aan verwachtingen te voldoen, wat hen helpt om niet op te vallen. Dit kan echter ook betekenen dat hun eigen behoeften en voorkeuren onderdrukt worden, wat kan leiden tot interne spanningen en emotionele uitputting.

Repetitieve en restrictieve gedragingen

Hoewel repetitieve en restrictieve gedragingen een kernkenmerk zijn van autisme, kunnen deze zich bij meisjes anders manifesteren dan bij jongens.

• Speciale interesses: Waar jongens vaak interesses ontwikkelen in technische onderwerpen zoals treinen, dinosaurussen of technologie, hebben meisjes met autisme vaak interesses die als meer “sociaal acceptabel” worden beschouwd. Dit kunnen onderwerpen zijn zoals dieren, boeken, popsterren of tv-shows. Hoewel deze interesses minder opvallen, kunnen ze net zo intens zijn als die van jongens met autisme.

• Rituelen en routines: Meisjes met autisme kunnen sterke voorkeuren hebben voor routines en rituelen, hoewel ze deze vaak subtieler of sociaal acceptabeler uiten. Bijvoorbeeld, ze kunnen erop staan om hun huiswerk in een bepaalde volgorde te doen of elke dag hetzelfde ontbijt te eten. Verstoringen in deze routines kunnen leiden tot grote stress, ook al uiten ze deze stress niet altijd extern.

• Perfectionisme: Een andere manifestatie van restrictief gedrag bij meisjes kan perfectionisme zijn. Ze kunnen extreem veeleisend zijn voor zichzelf, vooral op school of in sociale situaties, wat kan leiden tot angst en uitputting.

Sensorische gevoeligheden

Net als bij jongens kunnen meisjes met autisme sensorische gevoeligheden hebben, hoewel deze vaak anders tot uiting komen.

• Overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels: Meisjes kunnen overgevoelig zijn voor geluiden, licht, texturen of smaken. Ze kunnen bijvoorbeeld harde geluiden of fel licht vermijden, of specifieke kleding vermijden die ze oncomfortabel vinden. In plaats van deze gevoeligheden expliciet te uiten, kunnen ze zich terugtrekken of subtieler omgaan met de situaties die hen ongemak bezorgen.

• Ondergevoeligheid: Sommige meisjes met autisme hebben juist een verminderde gevoeligheid voor prikkels, wat zich kan uiten in het zoeken naar sterke prikkels, zoals het hard drukken op hun lichaam of het opzoeken van zeer intense sensorische ervaringen.

De rol van ouders en opvoeders

Voor ouders en opvoeders is het essentieel om te erkennen dat meisjes met autisme vaak minder opvallen dan jongens met dezelfde diagnose. Dit betekent dat het belangrijk is om alert te zijn op de subtiele tekenen en niet alleen te vertrouwen op de traditionele criteria voor autisme. Wanneer ouders vermoeden dat hun dochter autisme heeft, is het cruciaal om dit te bespreken met een professional die ervaring heeft met de diagnose van meisjes, omdat een algemene benadering mogelijk belangrijke signalen mist.

Daarnaast is het belangrijk om meisjes te ondersteunen in hun unieke ervaringen met autisme. Dit betekent niet alleen het aanpassen van de omgeving om sensorische overbelasting te verminderen, maar ook het aanmoedigen van zelfacceptatie en het bieden van hulpmiddelen om met sociale en emotionele uitdagingen om te gaan. Het erkennen en waarderen van hun sterke punten is net zo belangrijk als het herkennen van hun uitdagingen.

De weg naar betere herkenning en ondersteuning

Hoewel we nu beter begrijpen dat autisme bij meisjes anders kan manifesteren dan bij jongens, is er nog een lange weg te gaan voordat deze kennis overal standaard in de praktijk wordt gebracht. Het is van vitaal belang dat diagnostische criteria verder worden aangepast om rekening te houden met deze verschillen en dat ouders, leerkrachten en zorgverleners worden opgeleid om de subtiele signalen van autisme bij meisjes te herkennen.

Met de juiste ondersteuning kunnen meisjes met autisme floreren en hun unieke potentieel volledig benutten. Het is aan ons allemaal om ervoor te zorgen dat ze niet langer over het hoofd worden gezien, maar de erkenning en hulp krijgen die ze verdienen.