Wat is een neurodivergente burn-out en welke klachten horen hierbij?

In een samenleving die steeds veeleisender wordt, ervaren veel mensen gevoelens van uitputting en overbelasting. Voor neurodivergente individuen (mensen met neurologische variaties zoals autisme, ADHD, dyslexie, of hoogbegaafdheid) kan de druk om zich aan te passen aan een neurotypische wereld leiden tot een specifieke vorm van burn-out, bekend als een “neurodivergente burn-out”. 

Wat is een ‘normale’ burn-out precies?

Een ‘normale’ burn-out is een toestand van fysieke, emotionele, en mentale uitputting die het gevolg is van langdurige en intense stress. De term werd voor het eerst gebruikt door psycholoog Herbert Freudenberger in de jaren 1970 om de gevoelens van uitputting te beschrijven die hij waarnam bij hulpverleners die aan zware werkomstandigheden werden blootgesteld. Sindsdien is het begrip burn-out uitgebreid naar andere beroepsgroepen en situaties.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) erkent burn-out als een beroepsfenomeen en omschrijft het als “een syndroom dat voortkomt uit chronische stress op de werkplek die niet succesvol is gemanaged.” De kernsymptomen van een burn-out zijn gevoelens van energieverlies of uitputting, mentale distantie van het werk, gevoelens van negativisme of cynisme met betrekking tot het werk, en verminderde professionele effectiviteit.

Wat is het verschil met een neurodivergente burn-out?

Een neurodivergente burn-out is een specifieke vorm van burn-out die optreedt bij neurodivergente individuen. Hoewel de basisprincipes van een burn-out  (uitputting, mentale distantie, en verminderde effectiviteit) ook hier van toepassing zijn, zijn de oorzaken en symptomen vaak nauw verbonden met de unieke uitdagingen die voortvloeien uit het leven als neurodivergent persoon in een neurotypische wereld.

Een neurodivergente burn-out kan worden gezien als het resultaat van een langdurige mismatch tussen de behoeften van een neurodivergent individu en de verwachtingen en eisen van hun omgeving. Dit kan onder meer te maken hebben met de constante druk om zich aan te passen aan neurotypische normen, het onderdrukken van hun ware zelf, en het proberen te functioneren in omgevingen die niet zijn afgestemd op hun zintuiglijke en cognitieve behoeften.

Hoe ontstaat een neurodivergente burn-out?

Camouflage en maskeren: Veel neurodivergente mensen, vooral vrouwen, ontwikkelen strategieën om hun neurodivergente kenmerken te maskeren of te camoufleren om beter te passen in een neurotypische samenleving. Dit kan betekenen dat ze hun ware zelf verbergen, hun gedrag aanpassen, of zich extreem inspannen om sociale normen te volgen. Hoewel dit tijdelijk succes kan opleveren in sociale of professionele situaties, leidt het op de lange termijn vaak tot extreme vermoeidheid en burn-out.

Zintuiglijke overbelasting: Neurodivergente individuen kunnen een verhoogde gevoeligheid hebben voor zintuiglijke prikkels zoals licht, geluid, geur, of aanraking. Deze overprikkeling kan op dagelijkse basis stress veroorzaken, vooral in omgevingen die niet zijn aangepast aan hun behoeften. De voortdurende blootstelling aan overprikkelende situaties zonder de mogelijkheid om te herstellen kan bijdragen aan een burn-out.

Sociaal-culturele druk: De druk om te voldoen aan neurotypische normen en verwachtingen kan overweldigend zijn voor neurodivergente mensen. Dit omvat niet alleen professionele verwachtingen, maar ook sociale normen en culturele waarden. Het constante gevoel van “anders zijn” en de pogingen om toch aan deze normen te voldoen, kunnen leiden tot een verhoogde stress en uiteindelijk tot een burn-out.

Chronische stress en angst: Neurodivergente individuen ervaren vaak hogere niveaus van chronische stress en angst als gevolg van hun interactie met een wereld die niet is ontworpen met hun neurologische profielen in gedachten. Deze chronische stress kan bijdragen aan een gevoel van uitputting en een verhoogd risico op burn-out.

Wat zijn de symptomen van een neurodivergente burn-out?

De symptomen van een neurodivergente burn-out kunnen variëren afhankelijk van het individu en hun specifieke neurologische profiel. Echter, er zijn enkele veelvoorkomende klachten die vaak worden gerapporteerd door neurodivergente mensen die een burn-out ervaren:

Diepe vermoeidheid: Een van de meest opvallende symptomen is een allesoverheersende vermoeidheid die niet weggaat na rust of slaap. Deze vermoeidheid kan zowel fysiek als mentaal zijn en maakt het moeilijk om dagelijkse taken uit te voeren.

Cognitieve problemen: Neurodivergente burn-out kan leiden tot problemen met concentratie, geheugen, en besluitvorming. Veel neurodivergente mensen rapporteren “brain fog” – een gevoel van mentale mistigheid waardoor het moeilijk is om helder te denken.

Verhoogde zintuiglijke overprikkeling: Voor mensen met zintuiglijke sensitiviteit kan een burn-out leiden tot een verhoogde gevoeligheid voor licht, geluid, en andere zintuiglijke prikkels. Dit kan resulteren in de behoefte om zich terug te trekken uit overprikkelende omgevingen.

Emotionele uitputting: Veel neurodivergente mensen ervaren tijdens een burn-out een verhoogde emotionele gevoeligheid en prikkelbaarheid. Ze kunnen sneller overmand worden door emoties of zich overweldigd voelen door situaties die ze eerder goed aankonden.

Sociale terugtrekking: Een ander veelvoorkomend symptoom is sociale terugtrekking. Neurodivergente individuen die een burn-out ervaren, kunnen het moeilijk vinden om sociale interacties aan te gaan of deze te onderhouden, en kiezen er vaak voor om zich terug te trekken uit sociale situaties om energie te besparen.

Fysieke klachten: Neurodivergente burn-out kan gepaard gaan met verschillende fysieke klachten, zoals hoofdpijn, spierpijn, spijsverteringsproblemen, en slaapstoornissen. Deze klachten worden vaak verergerd door de voortdurende stress en uitputting.

Verhoogde risico’s bij autisme, ADHD en voor vrouwen

Hoewel onderzoek naar burn-out in het algemeen uitgebreid is, begint het specifieke fenomeen van neurodivergente burn-out pas recentelijk wetenschappelijke aandacht te krijgen. Een studie uit 2020, uitgevoerd door het Journal of Autism and Developmental Disorders, benadrukte de unieke aard van burn-out bij autistische volwassenen. Deze studie toonde aan dat autistische volwassenen een verhoogd risico lopen op burn-out vanwege de constante druk om zich aan te passen aan neurotypische normen en het gebrek aan passende ondersteuning (Bron: Journal of Autism and Developmental Disorders). Op de website van Annelies Spek is informatie te vinden over de autistische burn-out. Ook heeft zij een interessant en leerzaam artikel geschreven over dit onderwerp. 

Daarnaast heeft onderzoek van de Universiteit van Cambridge aangetoond dat vrouwen met ADHD een verhoogd risico lopen op burn-out, deels als gevolg van de maatschappelijke verwachtingen en de bijkomende belasting van het maskeren van hun symptomen (Bron: University of Cambridge). Dit onderzoek benadrukt de noodzaak van meer aandacht en gerichte ondersteuning voor neurodivergente individuen om burn-out te voorkomen.

Welke impact kan een neurodivergente burn-out hebben op het leven?

Een neurodivergente burn-out kan een aanzienlijke impact hebben op het dagelijks leven van een persoon en zijn of haar gezin. De uitputting en cognitieve problemen kunnen leiden tot problemen op het werk, zoals verminderde productiviteit of zelfs het verlies van een baan. Sociale relaties kunnen onder druk komen te staan doordat de persoon zich terugtrekt of minder emotioneel beschikbaar is. Bovendien kunnen de fysieke en emotionele symptomen leiden tot een vermindering van de algehele levenskwaliteit.

In Nederland is er steeds meer aandacht voor de mentale gezondheid van neurodivergente individuen, maar er is nog steeds een groot gebrek aan bewustzijn over de specifieke uitdagingen die zij ervaren. Dit gebrek aan begrip kan leiden tot verkeerde diagnoses of onvoldoende ondersteuning, wat de kans op een burn-out verder vergroot.

Wat kan bijdragen aan herstellen bij een neurodivergente burn-out?

Herstel van een neurodivergente burn-out vereist een holistische benadering die rekening houdt met de unieke behoeften van het individu. Hier zijn enkele strategieën en ondersteunende maatregelen die kunnen helpen bij het herstel:

Aanpassing van de leefomgeving: Het creëren van een omgeving die beter aansluit bij de zintuiglijke en cognitieve behoeften van het individu is cruciaal. Dit kan inhouden dat er veranderingen worden aangebracht in de werkplek, zoals het verminderen van visuele en auditieve afleidingen, of dat er thuis rustige en prikkelarme ruimtes worden gecreëerd.

Professionele hulp: Het inschakelen van hulp van professionals die gespecialiseerd zijn in neurodiversiteit, zoals psychologen of coaches met ervaring in het werken met neurodivergente individuen, kan waardevol zijn. Zij kunnen helpen bij het ontwikkelen van coping-strategieën en het opstellen van een plan voor herstel.

Zelfzorg en ontspanning: Het herstellen van een burn-out vereist vaak een sterke focus op zelfzorg. Dit kan inhouden dat er meer tijd wordt besteed aan activiteiten die ontspanning en rust bevorderen, zoals meditatie, yoga, of creatieve bezigheden. Voor neurodivergente mensen kan het ook betekenen dat ze tijd moeten vrijmaken om zich bezig te houden met hun speciale interesses, wat kan bijdragen aan herstel en welzijn.

Sociale ondersteuning: Het betrekken van vrienden, familie, of gelijkgestemde gemeenschappen kan helpen bij het herstelproces. Sociale ondersteuning kan de last verlichten door begrip en empathie te bieden. Het is belangrijk dat de persoon zich niet geïsoleerd voelt en dat ze toegang hebben tot mensen die hun situatie begrijpen.

Grenzen stellen: Het leren stellen van grenzen is essentieel om herhaling van burn-out te voorkomen. Dit kan betekenen dat men leert “nee” te zeggen tegen te veel verplichtingen of dat men duidelijke afspraken maakt over werkuren en rusttijden. Het respecteren van persoonlijke grenzen helpt om de balans tussen werk en privéleven te behouden en overbelasting te voorkomen.

Waar kan ik terecht bij het vermoeden van een neurodivergente burn-out?

In Nederland zijn er verschillende organisaties en initiatieven die zich richten op de ondersteuning van neurodivergente individuen. Zo biedt MIND Korrelatie gratis en anonieme hulp bij psychische problemen, waaronder burn-out. Daarnaast is er Balans Digitaal, een organisatie die ouders en professionals ondersteunt bij de opvoeding en begeleiding van kinderen met neurodivergente profielen.

Verder is het belangrijk om te weten dat de Nederlandse zorgverzekering vaak dekking biedt voor psychologische hulp bij burn-out, mits er een verwijzing van de huisarts is. Dit maakt het mogelijk om toegang te krijgen tot gespecialiseerde zorg zonder al te hoge kosten.

Een neurodivergente burn-out is een complex en ernstig fenomeen dat voortkomt uit de unieke uitdagingen waarmee neurodivergente individuen worden geconfronteerd in een wereld die is afgestemd op neurotypische normen. Het is een toestand van diepe fysieke, emotionele, en mentale uitputting die gepaard gaat met cognitieve problemen, verhoogde zintuiglijke overprikkeling, emotionele uitputting, en sociale terugtrekking.

De klachten die gepaard gaan met een neurodivergente burn-out zijn divers en kunnen variëren van persoon tot persoon. Echter, de gemeenschappelijke factor is dat deze symptomen het gevolg zijn van een langdurige mismatch tussen de behoeften van het individu en de eisen van hun omgeving. Het is van cruciaal belang dat er meer bewustzijn komt over dit fenomeen, zowel in de samenleving als binnen de gezondheidszorg, om neurodivergente individuen beter te ondersteunen en te helpen bij het voorkomen en herstellen van burn-out.