Hoe kom je als neurodivergente ouders de eerste schoolweken weer door?
De zomervakantie is weer op zijn einde, en op 2 september gaan ook de laatste scholen in Nederland weer van start. Voor veel kinderen is dit een moment van opwinding en nieuwe uitdagingen. Maar voor kinderen die neurodivergent zijn, en hun ouders, brengt de start van het schooljaar vaak meer complexiteit met zich mee. Of het nu gaat om ADHD, autisme, hoogbegaafdheid, dyslexie, HSP (hoogsensitiviteit) of andere vormen van neurodivergentie, het standaard Nederlandse basisonderwijssysteem is vaak niet optimaal afgestemd op hun behoeften.
Hoe zeer past het onderwijssysteem eigenlijk bij neurodiversiteit?
Nederlandse basisscholen zijn in de kern ontworpen om te functioneren volgens een model dat goed werkt voor neurotypische kinderen en volwassenen. Het onderwijssysteem gaat uit van vaste structuren, voorspelbare lesmethodes en een bepaalde manier van leren die voor de meerderheid van de leerlingen goed werkt. Maar wat gebeurt er wanneer een kind niet binnen dit model past?
Voor kinderen met ADHD kan de dag gevuld zijn met constante uitdagingen om stil te zitten en te focussen op taken die hen misschien niet echt boeien. Autistische kinderen kunnen worstelen met de sociale complexiteit van de klas en de onverwachte veranderingen die in de loop van de dag optreden. Hoogbegaafde kinderen raken vaak gefrustreerd door de traagheid van het leerproces en de soms monotone lesstof, terwijl kinderen met dyslexie extra tijd en ondersteuning nodig hebben om dezelfde resultaten te behalen als hun leeftijdsgenoten.
Zijn er dan ook alternatieve onderwijsmethoden of innovaties?
Ja, die zijn er. Gelukkig zijn er steeds meer scholen en methoden die inspelen op de verschillende vormen van neurodivergentie. Traditionele scholen blijven voor velen de norm, maar alternatieven krijgen steeds meer voet aan de grond.
Montessori en vrije scholen: deze onderwijsinstellingen richten zich op de individuele leerstijl en het tempo van elk kind. Ze bieden een flexibele leeromgeving waarin kinderen meer controle hebben over hun eigen leerproces. Dit kan vooral nuttig zijn voor kinderen die meer behoefte hebben aan autonomie en minder aan strak georganiseerde lessen.
Speciaal onderwijs: voor kinderen bij wie het reguliere onderwijs niet werkt, kan speciaal onderwijs een goede optie zijn. Hier wordt lesgegeven in kleinere klassen met meer persoonlijke begeleiding en een op maat gemaakt curriculum dat beter aansluit bij de specifieke behoeften van neurodivergente leerlingen.
De Digibende en andere innovatieve concepten: nieuwe, innovatieve onderwijsconcepten zoals De Digibende zijn in opkomst. Dit initiatief, dat onlangs in het Jeugdjournaal werd besproken, biedt kinderen die vastlopen in het reguliere systeem een kans om te leren op een manier die aansluit bij hun interesses in technologie en creativiteit. Dergelijke out-of-the-box initiatieven laten zien dat er meer manieren zijn om kinderen te bereiken en te motiveren.
Thuisonderwijs: hoewel thuisonderwijs in Nederland minder gebruikelijk is, kan het voor sommige gezinnen een uitkomst zijn. Dit geeft ouders de volledige controle over het lesprogramma en de mogelijkheid om het onderwijs volledig af te stemmen op de behoeften en het tempo van hun kind. Dit vereist echter wel een aanzienlijke inzet en planning van de ouders. Overigens komt in veel andere landen thuisonderwijs veel meer voor dan in Nederland.
Wat te doen als je kind toch ongelukkig is op school?
Een van de meest voorkomende zorgen onder ouders van neurodivergente kinderen is wat te doen als hun kind ongelukkig is op school. Dit kan zich uiten in verschillende vormen: verveling, leerachterstanden, overprikkeling, of probleemgedrag. Hier zijn enkele strategieën om hiermee om te gaan:
Communicatie met de school: de eerste stap is altijd om een open dialoog aan te gaan met de school. Bespreek de specifieke behoeften van je kind en kijk samen naar mogelijke aanpassingen. Veel scholen zijn bereid om te helpen, maar weten misschien niet altijd precies hoe. Jouw input is hierbij essentieel.
Aanpassingen en ondersteuning: vraag om specifieke aanpassingen in de klas, zoals extra tijd voor toetsen, een rustige werkplek, of visuele hulpmiddelen. Ook kan het zinvol zijn om externe specialisten, zoals een orthopedagoog of kinderpsycholoog, te betrekken bij de begeleiding van je kind.
Alternatieven overwegen: als het reguliere systeem echt niet werkt, is het belangrijk om niet bang te zijn om alternatieven te overwegen. Dit kan betekenen dat je zoekt naar een andere school, speciaal onderwijs, of zelfs thuisonderwijs.
Hoe kan je je kind voorbereiden op de eerste schooldag?
De eerste schooldag kan een bron van stress zijn, zowel voor het kind als voor de ouders. Voor neurodivergente kinderen kan de aanpassing aan nieuwe routines en omgevingen extra moeilijk zijn. Hier zijn enkele tips om je kind goed voor te bereiden:
Bespreek de dag: maak samen een overzicht van hoe de dag eruit zal zien. Dit helpt om onzekerheid weg te nemen en geeft je kind een duidelijk beeld van wat ze kunnen verwachten.
Oefen de routine: oefen in de dagen voorafgaand aan de eerste schooldag alvast de ochtendroutine, zodat dit minder stress oplevert op de dag zelf.
Gebruik visuele hulpmiddelen: Voor sommige kinderen werkt een visueel schema van de schooldag goed. Dit kan helpen om hen door de dag heen te leiden en onverwachte situaties te verminderen.
Bezoek de school van tevoren: Als het mogelijk is, ga dan samen met je kind naar de school om alvast de nieuwe klas en leerkracht te zien. Dit kan helpen om de angst voor het onbekende te verminderen.
Hoe ondersteun je je kind gedurende het schooljaar?
Gedurende het schooljaar is het belangrijk om betrokken te blijven en je kind te ondersteunen in hun leerproces. Dit vereist soms een andere aanpak dan bij neurotypische kinderen:
Regelmatige gesprekken: zorg ervoor dat je regelmatig met je kind praat over hoe het op school gaat. Dit hoeft niet altijd na schooltijd te zijn; vaak is een rustig moment later op de dag beter geschikt voor een goed gesprek.
Observeer gedrag: let op signalen van overprikkeling of vermoeidheid. Als je merkt dat je kind vaak met “weet ik niet meer” antwoordt, kan dit een teken zijn dat ze te moe zijn om te praten. Plan dan een ander moment om in gesprek te gaan.
Blijf in contact met de school: het onderhouden van een goede relatie met de leerkracht is cruciaal. Regelmatig contact kan helpen om eventuele problemen vroegtijdig aan te pakken en om ervoor te zorgen dat je op de hoogte blijft van de vorderingen van je kind.
En wat als jij zelf neurodivergent bent? Tips voor neurodivergente ouders!
Voor ouders die zelf neurodivergent zijn, kan het begeleiden van hun kind door het schooljaar een extra uitdaging zijn. Hier zijn enkele tips die kunnen helpen:
Wees realistisch: accepteer dat je niet altijd aan alle verwachtingen kunt voldoen. Het is oké om grenzen te stellen en bepaalde sociale verplichtingen over te slaan als dat beter is voor je mentale gezondheid.
Gebruik planningstools: maak gebruik van digitale hulpmiddelen zoals agenda’s of herinneringsapps om overzicht te houden. Dit kan helpen om structuur te brengen in drukke weken vol schoolactiviteiten.
Zoek ondersteuning: het kan waardevol zijn om contact te zoeken met andere neurodivergente ouders. Samen ervaringen delen en elkaar ondersteunen kan een wereld van verschil maken.
Zorg voor jezelf: vergeet niet dat zelfzorg belangrijk is. Neem de tijd om te ontspannen en op te laden, zodat je je kind effectief kunt ondersteunen zonder jezelf te overweldigen.
Vergeet niet om van het schooljaar te genieten. Voor je het weet is het alweer om.
Navigeren door het Nederlandse onderwijssysteem met een neurodivergent kind is vaak uitdagend, maar niet onmogelijk. Het vraagt om creativiteit, aanpassingsvermogen en een flinke dosis geduld. Of je nu kiest voor het reguliere onderwijs, een speciale school, of een out-of-the-box oplossing, het belangrijkste is dat je blijft zoeken naar wat het beste werkt voor jouw kind.
Het nieuwe schooljaar brengt nieuwe kansen en uitdagingen met zich mee. Met de juiste voorbereiding, ondersteuning en open communicatie kun je ervoor zorgen dat jouw kind zich gesteund voelt en succesvol kan zijn, ondanks de obstakels die ze tegenkomen. En vergeet niet: je bent niet alleen in deze reis, er zijn talloze andere ouders die dezelfde uitdagingen doormaken en samen kunnen we ervoor zorgen dat neurodiverse kinderen de steun krijgen die ze verdienen.
Geef een reactie